Business-ecosystemen beleven de kracht van samenwerking.
1988
Ik was net afgestudeerd en ik lag in het voorruim van een vissersboot, te schuilen voor de tropenzon, op weg terug van Tioman, een prachtig eiland met eindeloze palmenstranden en wit koraalzand. Ik had net het boek van F. Capra, the tao of physics uit. Hij stelde vast dat de huidige kennis van de natuurkunde niet beschreven kan worden binnen ons stelsel van logica, ons dominante paradigma.
In die kajuit dacht ik regelmatig terug aan mijn studie, de economische wetenschap. Ik voelde al langer weerzin tegen de aloude deterministische micro- en macro-economie en had mij gespecialiseerd in de institutionele economie, een vakgebied dat niet geheel vervreemd was van meer organische en zelfs holistische wetenschapsvisies. Mijn reis door Azië leerde mij, en de boeken die toen populair waren, dat de oosterse mystiek op een non-intellectuele wijze een wereldbeschouwing had ontwikkeld, die weldegelijk aansluit op de moderne inzichten in de fysica. In het vooronder fantaseerde ik de contouren van de ‘Tao of Economics’.
In mijn scriptie had ik toen afwijkende ideeën benadrukt, zoals het principe van onzekerheid. Je kunt de onzekerheid rondom een verschijnsel niet reduceren, zonder van een gerelateerd verschijnsel een grotere mate van onzekerheid te accepteren. Ook suggereerde ik dat economen veel van de biologische wetenschap zouden moeten opsteken. Fasegewijze ontwikkeling, evolutionair denken en begrippen zoals fallacy of the misplaced concreteness, dynamisch evenwicht, en de mens als participant in plaats van waarnemer, kwamen al in mijn scriptie terug. Het blijken sleutelbegrippen in het werk van Capra te zijn!
Toen helemaal brand new was het zogenaamde pattern-model, een methodiek waarin de econoom onderkent dat een verschijnsel begrepen en verklaart kan worden enkel en alleen aan de plaats en functie die het inneemt in een groter verband, in een web van samenhangende verschijnselen. Een netwerkbenadering die toen eind tachtiger jaren in ontwikkeling kwam.
Vergelijk eens met de passage op blz. 116 van Capra’s Tao of Physics.
“The most important characteristic of the Eastern world view is the awareness of the unity and mutual interrelation of all things and events, the experience of all phenomena in the world as manifestations of a basic oneness… The basic oneness of the universe is also one of the most important revelations of modern physics. It becomes apparent at the atomic level and manifests itself more and more as one penetrates deeper into matter, down into the realm of subatomic particles.”
In ons dagelijks leven zijn we deze ‘Eenheid’ niet bewust: wij delen de wereld in naar verschillende objecten en verschijnselen. Maar deze ordening is echter geen wezenlijk kenmerk van de Werkelijkheid. Zij is een abstractie, een product van ons onderscheidend en categoriserend intellect.
“Quantum theory thus reveals a basic oneness of the universe. It shows that we cannot decompose the world into independently existing smallest units. As we penetrate into matter, nature does not show us any isolated ‘basic building blocks’, but rather appears as a complicated web of relations between the various parts of the whole. These relations always include the observer in an essential way.
Passages uit: het Dagboek van een reiziger, 1988
2021
Nu 33 jaar later, schrijven managementbladen verheugd over het business-ecosysteem.
Slimme bedrijven benutten de kracht van een breed scala aan partners die stuk voor stuk verschillende vaardigheden, ervaring, capaciteit en netwerken inbrengen. Het vergt onderling vertrouwen om effectief en lekker samen te werken. En andere skills dan die in het beheersingsparadigma dominant nodig zijn.
De complexiteit van veel producten en diensten stijgt, en veel spelers trekken zich op hun kernactiviteiten terug om voldoende flexibel en veerkrachtig te blijven, waardoor de noodzaak om meer samen te werken evident is.
Afgelopen week spraken Guido Stevens, lector Digital Transformation bij SDO en ik met leidinggevenden van een bedrijf dat actief is in het business ecosysteem van ASML.
Het ecosysteem van ASML bestaat uit meer dan honderd partnerbedrijven die samen bijzonder ingewikkelde chipmachines maken. Negentig procent van de onderdelen van zo’n machine, wordt geleverd door externe partners. ASML is volledig afhankelijk van het netwerk en het netwerk van ASML.
Deze ecosystemen komen doelbewust tot stand, want de betrokken organisaties kiezen voor deelname aan het ecosysteem en geven samen het ecosysteem vorm. De gangbare kwaliteitssystemen werken hier minder goed. Six Sigma performance zegt niet zo veel als je samen slechts een beperkt aantal machines oplevert van uitzonderlijke kwaliteit. Leren, experimenteren, en co-creëren moet opnieuw vorm krijgen. Regie aanbrengen, volgen, overpakken en afstemmen, eigenaarschap en elkaar wat gunnen.
Organisaties in concurrerende markten zoeken elkaar op. Als éénpitter, als stand alone red je het niet in een wereld met exponentieel versnellende technologie en disruptieve innovaties. “Running in packs”, riep ooit innovatie professor Marco Heckert en zo kreeg Silicon Valley navolgers, ook in Nederland, zoals Brainport Eindhoven, de Rotterdamse Haven, Foodvalley, biotech in Leiden en andere initiatieven.
MT/Sprout speurde de literatuur af op zoek naar de kenmerken van ecosysteem. Wat nu volgt is schaamteloze plagiaat, met hier en daar een aanvulling.
- Niemand is eigenaar
Niemand is eigenaar van een ecosysteem, maar er moet wel een initiator zijn. Het ecosysteem vormt zich rondom een platform waaraan partners waarde kunnen toevoegen. De lead firm moet zorgen voor een duidelijke, gedeelde visie, strategie en doelen, zodat het ecosysteem zich kan ontwikkelen naar een volgende fase. - Vertrouwen is cruciaal
Het ecosysteem staat of valt bij onderling vertrouwen en dat is tegelijkertijd het moeilijkste wat er is in een competitieve markt. De keten van leveranciers moet een crisis kunnen doorstaan. Partners staan zowel competitief en collaboratief tegenover elkaar, dus dat maakt onderling vertrouwen moeilijk, maar noodzakelijk. Dit concept werkt omdat er een wederzijdse afhankelijkheid is. Het voortbestaan en verdere ontwikkeling van het hele ecosysteem is in ieders voordeel en ligt in ieders handen. Netwerkvormen zijn daardoor kwetsbaar: de kracht van de relaties houdt het in stand. - Communiceer veel en volledig
Voor het soepel functioneren van een ecosysteem is communicatie essentieel. Voortdurend afstemmen, invoelen, en zowel intermenselijk als zakelijk. Op het operationele niveau, voor het delen van informatie over processen en gebruikte materialen. Op tactisch niveau, voor het delen van doelen en het maken van afspraken over de samenwerking. En op strategisch niveau, voor het onderling afstemmen van de groeiambities.
- Gebruik uniforme taal en tooling
Communicatie vraagt om gedeelde waarden, en op elkaar afgestemd culturen. Het helpt als alle partners dezelfde taal spreken, maar bij ASML werken 86 nationaliteiten. Methodische afstemming is net zo belangrijk: ontwikkel audits, reviews, scenario’s en deel die met elkaar. Pas methoden toe die congruent zijn met je ambities en de complexiteit van de omgeving waarin je functioneert en gebruik niet iets ‘uit de oude doos’.
- Betrek elkaar in het gehele proces
Om een kortere ontwikkelperiode, een hogere productkwaliteit en een kortere time to market te realiseren, loont het om de leveranciers en partners in een zo vroeg mogelijk stadium te betrekken in het proces. Leveranciers hebben immers veel kennis over de onderdelen die zij leveren en die kennis is nuttig voor de hele keten. Wanneer is een onderdeel bijvoorbeeld verouderd? Hoe snel kan de productie opgeschaald worden? Wat zijn de precieze specificaties? Al die factoren hebben gevolgen voor de totale productietijd.
- Blijf verbinden
Het zakelijke ecosysteem moet bij elkaar worden gehouden en daarom is het belangrijk dat er voortdurend nieuwe connecties tussen de onderdelen worden gemaakt. Benut mensen – webbers – die voortdurend verbindingen tussen organisaties vernieuwen en verdiepen, die het ecosysteem vitaal houden en kansen creëren over de grenzen van het systeem heen.
De netwerkverbinding of ecosysteem, is het eerste systeem dat niet angstgedreven is, maar die potentie benut, die de toekomst verbeeld en daarnaartoe werkt. Die concurrentie benut, en de kracht van samenwerking beleeft. Die open staat, veel leert van andere en weet dat delen uiteindelijk vermenigvuldigt.
Bronnen:
Dagboek van een reiziger (1988)
MT/Spout, februari 2021
